خیر و دُل (دمبل DOMBAL) گیاهی است با شکل گردی نامنظم و سیب زمینی گونه و اندازه ای از یک تربچه ی کوچک تا یک پرتقال بزرگ و رنگ آن هم به رنگ خاکی و خاکی رو به تیره است. این گیاه از خانواده ی قارچ ها است و نام کتابی آن « دنبلان»یا « دنبلان کوهی» است.
خیر و دول (دمبل)
خیر و دول (دمبل)
زمان رویش دمبل، از بهمن ماه تا نیمه ی فروردین ماه و برخی سال ها تا اردیبهشت ماه است. به باور مردمان دیده بان هرگاه در پاییز، باران زیادی ببارد، در آن سال دمبل زیادی می روید.
یکی از سرگرمی های مردم در نوروز و قبل از آن ، رفتن به کوهپایه های اطراف دیده بان و برداشت دمبل است.
بارز ترین نشانه ی وجود دمبل؛ تَرَک و برآمدگی سطح زمین که مردم از طریق آن و کوبیدن با سرانگشت و گوش دادن به صدای دومب دومب آن، دمبل را پیدا می کنند و با ابزاری نوک تیز همچون تیشه، پیچ گوشتی، نوک داس و … که بتوان زمین را کند، خاک های اطراف دمبل را کنار می زنند و دمبل را از عمق ۱۰-۵ سانتی متری خاک به بیرون می آورند.
اصطلاحات مهم:
تنپلک (Tompolok) : به تَرَک و برآمدگی سطح زمین که مردم از طریق آن و کوبیدن با سرانگشت و گوش دادن به صدای دومب دومب آن، دمبل را پیدا می کنند.
تمپلک (Tompolok)
تنپلک برجوکی (Tompoloke Borjooki) : به تَرَک و برآمدگی سطح زمین می گویند که توسط فشار سم پای حیوانات یا ردشدن ماشین بر روی سنگ و یا حتی بعضاً توسط افراد برای سرکار گذاشتن درست شده است.
آخونه موری (Akhoona Moori) : قسمت هایی از سطح دشت که معمولا در آن دمبل بیشتری وجود دارد و در واقع محل لانه مورچه ها.
چهک (Chaak): جایی که چندین دمبل کنار هم وجود داشته باشد. (این کلیپ زیبا را ببینید تا بهتر متوجه شوید)
بلارو (Belaroo): همچون پشکل گوسفند کوچک و تیره است. بلارو بسیار فریبنده است؛ یعنی برآمدگی زمین و صدای دومب دومبی شبیه به دمبل خوراکی دارد؛ اما وقتی زمین را می شکافید و خاک ها را به کناری می زنید، متوجه می شوید که چه کلاهی بر سرت رفته است. البته بعضی ها آنها را جمع آوری می کنند و با آن خورشت درست می کنند.
مردم در زمینه ی یافتن دمبل، بسیار به شانس و بخت باور دارند و معتقدند که برخی در یافتن دمبل همیشه بخت یارشان است و برخی دیگر نه.
واولیلا و خشی.واددٌش کیف اشن!!!!
مرسی جالب بود
خیلی دوست دارم الان دیدهبان باشم.
سلام
دنبلان فکر نمی کنم گیاه باشد بلکه نوعی قارچ است که در ریشه ی گیاهان روییده می شود
در ضمن دول هم اشتباه است چرا که در زبان فارسی نام دیگری از دستگاه تناسلی مرد است پس همان دُل صحیح می باشد. آخله موری هم شاید اشتباه باشد چرا که آخونه موری که از خونه و لانه می آید درست است
چک هم فکر نمی کنم درست باشد بلکه همان چهک که در گویش ما رایج است همچون دُل و خیر یا خهر درست است….
قارچ دُنبَلان(Truffle) نوعی قارچ خوراکی گرانقیمت و کمیاب است.این قارچ در گونه‌های مختلف به رنگهای قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه است ولی لذیذترین نوع آن دارای پوستهٔ سیاه‌رنگ است.
قارچ‌های دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق ۳۰ سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشه‌های گیاهان و درختها می‌رویند. کاشت آنها نتیجه مفید نداده‌است، ولی به حالت طبیعی در بسیاری از زمینهای معتدل دیده می‌شوند و آنها را به وسیله سگ یا خوک پیدا می‌کنند.[۶]
دو نوع سیاه (قرمز تیره)و سفید این قارچ گران‌قیمت‌ترین قارچ‌های دنبلان زیرزمینی هستند. بیش‌ترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستوران‌ها، صنایع غذایی، تهیهٔ انواع سس‌ها و روغن‌های معطر و نیز داروسازی است.[۷] قارچ دنبلان به صورت هم‌زیستی با ریشه‌های درختان جنگلی به وجود می‌آید و در سطح تجاری در آزمایشگاه‌ها اقدام به تولید آن می کنند
تشکر از توضیحات تکمیلی شما
خیلی ممنون جالب بود
عالی بود ممنون لطفا طرز نگهداری آن هم بگویید
ما تو یخچال نگهش میداریم
البته نمیشه فریز کرد چون بعد یه مدت مزه بدی میده
میشه فریز کرد.
قبلش باید آبپزش کرد
مطالب عالی